Waddentoertocht 2022 met Ton Bouchier:

 Vroeg op en toch te laat!

Aan het rijtje dansers, hand in hand, in de film ´Het Zevende Zegel´ van Ingmar Bergman; dáár moest ik aan denken toen op maandagochtend 22 augustus zes Sailhorses aan een touwtje achter de motorboot van Rick Bouchier om iets na zeven uur de sluis van Lauwersoog verlieten. Zij zetten koers naar het Simonszand om daar droog te vallen. Het was bladstil op de Waddenzee en het water was weliswaar zout, maar ook spiegelglad. De zon scheen al behaaglijk en de bemanning van de Blue Pearl, een leuk aftands schuimpje waar vooral de motorzaag opgezet moet worden, ruimde de boel een beetje op zoals dat gebruikelijk is op toerboten. De giek in de mik en vallen en schoten netjes opgeschoten. Léon, ooit eerste stuurman bij Shell Tankers op een VLCC (very large crude carrier), gaf de tamp van onze ankerlijn een nieuwe benaaide takeling. Voorbereiding is alles! 

Tja, het was wat! Een dag eerder waren wij in Lauwersoog aangekomen en daar hoorden wij dat één van de deelnemers was gestrand met een kapot wiellager. Dat maakte meteen al duidelijk dat je als schipper wel alles in orde moet hebben voor de tocht der tochten.

Onze schepen, ook ons schuimpje, werden gekeurd. Niet onverstandig had ik mij via Ton, onze rijzige verkeersleider, anderhalve maand eerder een roerblad van carbon aangeschaft, zodat hij zich min of meer genoodzaakt voelde minzaam aan alles te trekken en te duwen.

Onze opdracht was uiteindelijk voordat wij het certificaat ‘zeewaardig’ ontvingen, het afplakken van alle borgringetjes om te voorkomen dat onze mast onverhoeds zou wegwaaien.  Dat deden onze twee vrouwen. Nadien ben ik zes dagen bezig geweest om die Ducttape eraf te peuteren!

Ondertussen zetten wij mannen het nieuwe zeil op onze oeroude schuit. Dat zeil nam ik over van Wilhelm Kolkman. Het had dienstgedaan op zijn Zweedse Sailhorse, ca 4 weken per jaar. De zeilen pasten precies!

 Roerblad

Terwijl onze keuring afliep ("Honderd liter water!”) werd het rijtje van Sailhorses snel langer en Ton haastte zich naar de volgende schuit. Steeds meer eigenaren kwamen echter naar ons toe om ons prachtige roerblad te bekijken, zodat wij toch het gevoel kregen dat de keuring een licht marketing aspect had gekregen. Het overeind zetten de masten duurde tot na zessen en de vluggerds met hun boot al in het water, keken aandachtig vanaf het terras over de rand van hun bierglas naar dat gepruts in de verte. Er stond namelijk een leuke dwarswind. 

Omdat zeilen op het Wad geen kattendrek is, kregen wij tekst en uitleg voordat wij aan tafel gingen en iedere Sailhorse een waterbestendige waterkaart. Het blijft een open boot natuurlijk!  Daarna was er Chinees met appelmoes en voldaan splitste de groep zich naar de vloer van de kuip of naar een lekker bed in een B&B. Wij reden naar Herberg ‘De Molenrij’ en sliepen overheerlijk. Wel wat kort.

Afijn, terug in de haven zagen wij onder van dauw druipende dekzeilen al wat verwarde

koppen tevoorschijn komen en na wat handgeklap en aanmoedigend ‘Tchop-Tchop!’ werd de ene na de andere buitenboordmotor gestart. Haven uit en om het bochtje naar de sluis. Met zijn achten want behalve de motorboot sloot ook kajuitzeiljacht Chouffe zich bij ons aan. 

Omdat mijn vrouw zei niet alles begrepen te hebben van de zwaar technische maritieme en klimatologische verhalen van Ton, rekenden Léon en ik onze trip nog eens na.

Vertrek om 07.00 uur, vloed bijna volledig, de nodige mijlen nog te gaan en vér voor ons uit het wantij met zijn drempel. “Dit gaat nog krap worden!” Zeilen met stroming, eb en vloed en golfslag is wat anders dan, laten we zeggen die Rabenhaupt op dat Drentse pensionado plasje van Pôtjerwôl. De zee bijvoorbeeld omspoelt een eiland als Schiermonnikoog en die twee stromen ontmoeten elkaar ergens achter het eiland in de Waddenzee. Daar botsen ze tegen elkaar en komen aldus tot stilstand. Wantij! Door die stilstand zakt sediment over een groot oppervlak naar de bodem waardoor een drempel ontstaat.  

 Voor paal

Nu is één van de aardige dingen van het Waddenzeilen dat de zee zich niet stoort aan wat wij vinden of denken wat er moet gebeuren. Zelfs Rijkswaterstaat staat regelmatig grotesk voor paal. Er kan soms dus wat meer water zijn, soms juist wat minder. Ook is het vrij vervelend dat bevaarbare geulen soms door de natuur verlegd zijn of helemaal niet meer bestaan. Boeien vormen aldus een avontuur apart. Houd je ze aan bakboord of toch beter aan stuurboord?  

Plotseling stak de wind op en op het leiderschip gingen de zeilen omhoog. Meteen overal drukte en geschreeuw: het water begon alweer te vallen en wij moesten rare slingers maken om de vaargeul te kunnen volgen. Her en der liepen Sailhorses vast en wij prezen ons gelukkig in de buurt van de Chouffe te varen en haar stuurvrouw riep luidkeels de diepten die zij kon meten. Oh schrik, slechts 500 meter verderop stond een bemanningslid ter grootte van Ton tot zijn knietjes in het water aan de boot te rukken dat het een aard had! En nog een vastloper en nog één!

We begrepen niet precies wat er aan de hand was, maar dat het flink eb werd was wel duidelijk. Vlak bij ons lagen een bol en een Lemsteraak hoog en droog op het zand. Later hoorden wij dat zij om acht uur 's ochtends al waren vastgelopen en dat zij pas 12 uur later weer loskwamen. Goed dat wij dat toen nog niet wisten, want wij waren subiet omgedraaid! Met omhoog gedraaide kielen konden wij net ontsnappen en stoven wij op de ebstroom met een lekker gangetje naar de zandplaat die Simonszand wordt genoemd. Juist ten oosten van Schiermonnikoog met in de verte de windmolens op de Noordzee. 

Droogvallen is een hele bijzondere gewaarwording. De zes Sailhorses en hun twee begeleiders lagen ditmaal op een slordig rijtje voor anker (8 kg) en minuut na minuut kwam er meer zeebodem tevoorschijn. Een flinke groep ontdekkingsreizigers zette er na de eerste ontgoocheling zelfs flink de sokken in om aan de andere kant van de plaat naar zeehonden te gaan kijken. Toen zij terugkwamen, dook er op vijftig meter afstand van onze boten een zeehond op die naar óns kwam kijken. Vermoedelijk lagen wij op zijn plaat en vormden wij de zo gevreesde ‘verstoring' van de milieuclubs. Ga toch weg! Een paar van die bootjes, wat maakt dat nou uit? Enfin, na wat foto's voor het nageslacht, was het water weer zover gestegen dat we anker op konden.  Niet lang daarna zeilden we halve wind Speedy-Gonzalez   richting het wantij. Het werd een slachtpartij. Overal vastgelopen boten en geen soelaas door omhoog gedraaide kielen.

 Hunkemöller

De twee vrouwen in de Blue Pearl namen een beslissing die de dappere mannen niet durfden te nemen en in hun Hunkemöllers sprongen zij overboord en met Karen voorop, trokken zij vooral andere schepen richting het diepe water. Maar omdat één onzer wadloper-gids is, keek iedereen hem ietwat beschuldigend aan: ‘Hé, jij weet hier toch zo goed de weg?’ zodat ook hij in zijn Undiemeister (of wat daarvoor door moest gaan) de zee insprong om die vermaledijde vaargeul op te zoeken. Nul, niks en nada!

Gefopt door de zee! Verderop lag een boei nota bene als een zeehond op het zand in de zon te bakken! Het werd zelfs zo erg dat Léon ook overboord sprong en met behulp van de kraanlijn de Blue Pearl begon te krengen dat het een aard had.  Doorzettingsvermogen en eensgezindheid brachten ons en een paar andere Sailhorses weer in dieper water. Op de fok vlogen wij richting Lauwersoog, waarbij de route soms onwaarschijnlijk grillig was. Eén Zeilpaardje van ons gezelschap verstookte vijf liter benzine! Een sleepboot huren was goedkoper geweest!

Droogvallen is niet een kwestie van ‘Laten we dat even doen!’ Was het ‘s ochtends spiegelglad met wind en stroming in dezelfde richting, tegen het eind van de middag waren de rollen omgekeerd. De oostenwind viel de opkomende vloed aan en was het op slag van zessen een stuk ruiger. Om toen onder vol tuig, ruim tot vóór de wind richting Lauwersoog te sjezen met nog steeds een grote kans op vastlopen door een simpele navigatiefout, was bepaald niet verstandig.

Nee, wij waren hier niet aan het oefenen in Giesbeek. Dit was de harde realiteit. De stokoude Blue Pearl ondertussen, de motorzaag ontkomen, racete vrolijk mee met de peperdure wedstrijdschepen om er potverdorie soms ook nog eentje voorbij te lopen!

Hamburg

Met de sluis alweer in zicht besloot de wedstrijdleider gezeten op zijn Magic Horse dat het tijd werd voor het grootzeil. Dat ging niet helemaal zonder slag of stoot want wij zagen hem zowat terug stomen richting Hamburg voordat de lap dan eindelijk stond. Maar het moet gezegd worden: het was een fantastisch gezicht toen Neptunus ons plat voor het laken voorbij kwam jakkeren!  Gelukkig hield Rick het hoofd koel en hij voer van schip tot schip met de mededeling dat het Lauwersoog (LWG) werd en bleef. Voor Schier was het domweg te laat, want tegen de tijd dat we het geultje naar het jachthaventje zouden bereiken, zou het alweer aardig laag water zijn en wellicht ook al behoorlijk donker.

We doken de buitenhaven van LWG in, likten onze wonden en borgen als echte wedstrijdzeilers de zeilerij op door de boel een beetje aan de kant te schuiven. Godzijdank was er mid season nog één tent open in die mondaine zeehaven en daar konden we met de hele groep terecht voor een lekkere maaltijd. Ik koos voor mosselen, maar dat was niet uit wraak. Ondertussen hadden sommigen wel een probleem: het bed stond op Schier bij Hotel De 4 Dames, want zo was dat afgesproken! Holy shit, wat nu? Mijn vrouw zag kans om ondanks het geroezemoes en het gelach een B&B te regelen. Het was een gouden greep. Om op verhaal te komen kregen we daar aangekomen, twee flessen rode wijn van het huis, de beschikking over een gezellige lounge en een stel lekkere bedden. En ‘s ochtends een ontbijt om van te smullen! 

Dinsdagochtend reden we terug naar de haven en vonden daar onze snurkende vloot weer terug. Ik herstelde onze rolfok die enigszins in het ongerede was geraakt en toen ik daarmee klaar was, konden de trossen los en gingen we op de pruttel terug naar de sluis. Niet lang daarna kon de hele handel strak bijgezet worden voor een prachtige zeiltocht over het Lauwersmeer richting Oostmahorn (F) voor koffie en wat erbij.

Ton hield een toespraak waar sommigen een beetje van moesten snotteren. Na dertig jaar of meer is het tijd om te stoppen met deze tocht, althans voor hem. Ik hoorde iemand naast mij sissen: "Dat kan hij toch niet maken?”, maar gelukkig hoorde spreker dat niet. Wij applaudisseerden met gemengde gevoelens, want om zo’n prachtige tocht nu af te sluiten met zo'n harde zakelijke mededeling....?  Die maakt het voor Michiel (hij zegde op het laatste moment af) en voor de eigenaar van dat vermaledijde wiellager wel extra zuur. Wij, de overige deelnemers, kunnen er dankzij onze herinnering wel mee leven. Aan alles komt een eind.

En daar gingen de Sailhorses weer richting Loog (Gr) en ditmaal gezwind voor de wind. Spinnaker erbij en dus een fles wijn voor onze vrouwen ontkurkt, die, ‘Hoera!’, nog lekker koel was! Wat moet je anders achter zo'n volle bolle old skool spi uit 1996, dit laatste naar inschatting van de keurmeester? Feesten natuurlijk! Nog een Affligem Blond, maat?

Hein Tunnissen