Gennaker? Tijd voor innovatie…

Als ik lees over 'hard en hoog' bij wijze van omschrijving van het zeilen met een Sailhorse, dan moet ik altijd een beetje glimlachen. U voelt zich enigszins beledigd? Welnu, dan zal ik dat even  toelichten. Stel u koopt een spiksplinternieuwe boot, geen Sailhorse. Dan treft u bij aflevering vijf zeilzakken onder het voordek aan. Natuurlijk het standaard trio plus een spinnaker, maar ook een gennaker. Dat wonderlijke zeil is de turbo op het schip, de zescilinder met nabrander, de raketmotor die uw bootje laat vliegen als een Tornado. En dat is echt waar! Vandaag de dag is er geen lullig toerscheepje meer of het voert een gennaker. Er schijnt zelfs een Duitser geweest te zijn, die weigerde de door hem bestelde Sailhorse af te nemen als er geen gennie bijgeleverd zou worden! Heb je ooit!

Tegenwoordig kun je dankzij internet de gekste beelden op je tv toveren. Het begon met golf. Dag en nacht golf tot je er stapelgek van werd. Toen kwam darts, schapen in een hokje drijven en last but not least zeilen. Tegenwoordig heeft een beetje snelle zeiler een paar ski´s onder de romp waarmee die hele super gladde romp uit het water komt en er eigenlijk niet meer toe doet. En wat valt dan op? Die topsnelheden worden niet gehaald met de spinnaker, maar met zijn neef de gennaker. Uit nood ontwikkeld, omdat er nogal wat wedstrijdzeilers waren die zich bitter beklaagden over hele dure spinnakers met helemaal niet zoveel rendement opleverden. Mooi vooral door die kleurtjes. Welnu, zeg ik glimlachend, die ontwikkeling heeft de Sailhorse-fabrikant een beetje gemist.

Het is geen klusje dat je in drie kwartier voor elkaar bokst. Het is passen en meten om te zien of het in de praktijk ook werkt. Ik heb voor de gennaker een aparte val (nog hoger) in de mast gemaakt, omdat ik een spi met slurf heb. Die kan ik dus hijsen als de gennaker nog bijstaat. Of omgekeerd: ik kan de gennaker al aanslaan, als de spi nog vol en bol staat. De gennaker kun je dan in de luwte van de spi hijsen, waarna hij vol valt als de slurf weer over de spi wordt getrokken. Zo heb ik ook een dubbelblok in de masttop voor genua en fok. Fok wegrollen, genua hijsen. De foto toont het eerste stadium. Daarna was het een kwestie van trial-and-error voordat het werkte, maar dan heb je ook een nieuwe motor in je schip!

Spion

De Sailhorse is 50 jaar jong en mogelijk heeft u gemist dat tijdens de laatste jaarvergadering het bestuur het ontbreken van dit zeil voorzichtig aanstipte. Omdat ik als uw spion aanwezig was, spitste ik de oren. Maar daar bleef het bij. Ik mocht de aanwezigen (wedstrijdzeilers!!!) wel vertellen dat ik zo'n turbozeiltje heb. In de pauselijke kleuren geelwit. Maar die zijn voor de snelheid niet doorslaggevend. Als u ooit achter op een bij het verkeerslicht accelererende motorfiets hebt gezeten en spontaan de bestuurder onkuis hebt vastgegrepen om in het zadel te blijven, zó knettert uw aftandse bootje er vandoor als die gennaker lucht hapt. Nee, dan wil je wel een reddingsvest aan doen!

Het grappige is dat iedere boot geschikt is voor een gennaker, in feite een asymmetrische spinnaker. Je hebt geen boom nodig en de schootvoering van de spi is direct bruikbaar, evenals het val van de spi. Dat zeil moet, zoals mijn zeilmaat Léon het zo mooi omschreef, “gewoon zo hard mogelijk aan die mast rukken!” En hij kan het weten want hij joeg ten zuiden van Griekenland een Bavaria, een gehuurd kajuitzeiljacht, onder de gennaker op tot meer dan 10 knopen. Hij vond dat ook bitterhard nodig, want die gennaker hadden ze er nota bene apart bij moeten huren!

Op de foto (links) de steven van een Cather Sailhorse, die met de dikke stootrand. Het Barton blok voorop is voor de hals van de gennaker. Tussen die twee blokjes 2 beugels waarvan de bovenste naar de top van de mast wijst. Daar zit de spanner van het voorstag op. Beide beugels zijn gemaakt van RVS-harpen die op de originele horizontale beugel zijn gelast. De Cather heeft ook een soort 'waterstag'. Daar zit de spanner vast die in de onderste beugel ligt en dus beweeglijk is. Het blok is wartelend en dat is beslist noodzakelijk, want het moet mee kunnen draaien. De spanner voldoet goed, maar ik heb een betere oplossing in de vorm van een wantspanner (Hasselfors), die helemaal ingedraaid een stuk sterker is.

(rechts) De lijn die aan de haak is geknoopt, stelt  de hals talie van de gennaker voor. Een gennaker trim je met schoot en hals. Vervolgens de spanner met haak (voor de schoot van de spi). Het blok voor de voorstagtalie zit direct op de spanner. Het halende part loopt door het blok op de steven. Dan de trommel van de rolfok. De twee buizen met witte doppen vormen de bokkenpoten. Die zijn verbonden met een strip waarop een oog zit. Dat is voor de genua. Onder de strip (niet zichtbaar) nog een oog waarmee de bokkenpoten vergrendeld worden.

Toen hij die opmerking maakte, durfde ik nauwelijks meer te zeggen dat ik net een spi had gekocht. Foute boel dus! Gelukkig vond ik een paar weken later een gen die prachtig paste. Mast achterover, nieuw oog gemonteerd en blok eraan gehangen. Achterop twee Harken met soft shackles à l’improvise  aan de kikkers gefabriekt en hatseflats, klaar voor onder water. Slaat me dat zeil in één klap vol, dat die oude Sailhorse van mij zich een hoedje schrok en ik erbij.

Onraad

En wat moet je nu absoluut goed in de oren knopen? Afvallen bij onraad! Nooit oploeven, de natuurlijke reactie van iedere zeiler. Echt niet doen, ook niet om te proberen want je trekt je hele schuitje in no time ondersteboven. Verder kan een kind de was doen. Motorbril opzetten en wellicht op de schoten  nog een paar barberhaulers voor het meer subtiele werk.

In het achterdek aan SB en BB twee dekrollen voor de schoten van de spi. Die zijn  met vlaggenhaken aan een oogbout vastgezet om te voorkomen dat ze zich vasttrekken in de dekrol. De Ronstan-schijven voorkomen dat de vlaggenhaken zich vasttrekken in de spiboom.

Omdat de gennie een asymmetrisch zeil is, is gijpen iets wat je even moeten begrijpen. Alles staat vóór de voorstag en daarom kun je niet over het voordek zoals bij een fok of genua. Nee, we gaan voorlangs buitenom. Daarom moeten de schoten ook minstens twee scheepslengtes lang zijn. Wat te doen?  De stuurman gaat voor de wind varen en de schoot wordt opgevierd. Zover dat de gennaker  tussen hals en top vóór de boot uit wappert. Als de stuurman ietsje roer geeft om ruimer te gaan varen, haalt de bemanning de andere schoot aan tot voor de wind, ruim of half. Al naar gelang.

In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is voor een gennaker geen boegspriet nodig. Aan aanpassingen valt echter niet te ontkomen. Het wordt lastiger, naarmate je meer wilt. Doe het in stapjes. Ik begon met een talie op het voorstag, daarna een rolfok. Op de website van SSC staat uitstekend verwoord hoe je dat moet aanpakken. Met de talie wordt strijken van de mast eenvoudiger, met een rolfok wordt zeilen comfortabeler.

Nu is er nog wel een dingetje. Het roer! Vaak wordt gezegd dat er op het roer enorme krachten komen, dat roerbladen versplinteren als glas, dat de hele roerophanging kan afbreken en dat RVS scheurt of het niks is. Nog nooit meegemaakt, maar ik wil het graag geloven. Wel weet ik dat die gennaker voorop bij wat schiftende wind behoorlijk aan de boot kan sleuren en dat je dát als stuurman niet altijd de juiste koers vindt. Op zo'n moment ben je blij met een oer solide roer en juist omdat het zeil over één boord hangt, is er maar één correctie mogelijk: een enorme ruk aan het roer. Ook dat is een compleet nieuwe ervaring. Afgezien van die snelheid natuurlijk want niks mooiers dan veel sneller dan een wedstrijdboot met je ouwe toerbootje over het IJsselmeer jakkeren! Geniaal eigenlijk!

(Instructie- en reusachtig grappige filmpjes te kust en te keur op YouTube! Kijken!)

Hein Tunnissen

Aan de oogbout een wartelende snapshackle met een flink blok voor de gennakerschoot. Reken 14 meter per schoot. De schoot loopt van buiten naar binnen en het is eenvoudig en comfortabel om hem een paar keer over de lier te gooien.