Met je Sailhorse door Nederland

Door: Hein Tunnissen

Over de Sailhorse wordt nogal vaak beweerd dat het een “fantastische en veelzijdige” zeilboot is. Moge zo zijn, maar die uitspraak kan niet zonder de eerlijke toevoeging: er zijn ook beperkingen!

Vorig jaar (juni 2022) publiceerde de SSC een Horsevoerbericht over een zeiltocht over het Prinses Margrietkanaal. Dat tochtje leverde een proces verbaal op met een boete van bijna 150 euro. Het hoe en waarom is niet belangrijk, wel het feit dat de schipper vond dat hij in zijn recht stond. Vraag je af: moet je met een Sailhorse überhaupt op het Margrietkanaal willen komen, of het Amsterdam-Rijnkanaal, de Dordtse Kil, het Hollands Diep of het Noordzeekanaal? Ik vind het bepaald onverstandig om de juridische en nautische strijd aan te gaan met snel varende beroepsvaart die ongeladen vanaf de brug een dode hoek heeft waarin een Sailhorse inclusief grootzeil en spinnaker ruwweg gedurende tien minuten kan verdwijnen. Hoezo Sailhorse? Waarom Sailhorse?

Waarom deze pittige inleiding van een verder erg leuk artikel? Omdat niemand in dit land staande kan houden dat er geen water te vinden is waar je leuk kunt zeilen. Kijk eens naar onze oosterburen. Een machtig groot land, maar nauwelijks een behoorlijke plas water. Ja ja, hoor ik u al zeggen, maar die zeilen wel op de Rijn (Kalender 2023)! Allicht, want waar zouden ze anders moeten zeilen? Op de Neckar? En het feit dat ze op de Rijn zeilen, is nog niet het bewijs dat dit een verstandige keuze is of dat een Sailhorse daarvoor geschikt is.

Vergevingsgezind

Zeewaardig zijn is niks anders dan verantwoord kunnen varen. Weten wat jij wel kan en wat niet.  Er zijn figuren die met zes Beaufort met gezin en picknickmand de Fluessen opstuiven en er zijn prima zeilers (m/v) die windkracht drie de absolute max vinden voor zichzelf, hun partner en hun kindertjes met ieder 4 ingelijste zwemdiploma's. De keerzijde is dat de Sailhorse een vergevingsgezinde boot is die een 'Foutje! Bedankt!’ heel vaak zonder mopperen op wil vangen. Fijne boot dus, maar je moet er niet op speculeren!

Het aardige van Nederland is altijd weer het kijken naar de oever. Hier een torentje, daar een klein verstopt haventje, een veerboot, een snelle speedboot met een paar verrukkelijke meiden erachter, you name it!  En daarmee raak ik wel die fantastische kant van de Sailhorse: het is echt een boot om te toeren, om Nederland vanaf het water te ontdekken. En dat zal u niet tegenvallen. Als voorbeeld geef ik de zelflozende kuip. In dit pokkenland is het welhaast onvermijdelijk dat je lekker varend een enorme donderbui op je kop krijgt. En daarmee kan er best een aardige sloot water in de boot komen. Denk nu aan een klassiek schip als de Zestienkwadraat. Vader kan op zijn knieën het regenwater eruit hozen en als hij dan toch bezig is, ook het lekwater dat 24/7 naar binnen sijpelt! Niet de Sailhorse! Tassen en bullen onder het voordek en alles blijft lekker droog. Bui weg, nattigheid ook.

Wonder

Zo zijn er nog wel meer zaken die de Sailhorse tot een wonder van plezier maken. Maar de kern van de lol bent u zelf. Bij wijze van hulp gaat SSC af en toe een tocht publiceren. Voor elk wat wils, soms hier, soms daar. Verwacht geen ANWB-reisgids, maar een soort ruwe schets zodat u min of meer weet wat u te wachten staat.  Want er moet ook nog wat te ontdekken zijn. En dan bedoel ik geen vervelende ontdekkingen: “Waar is die jerrycan met benzine eigenlijk gebleven?”

Kortom, je moet zo’n tochtje een beetje zorgvuldig voorbereiden. Te beginnen bij de uitrusting die aan boord moet zijn. Let wel, het zijn maar suggesties. Een betrouwbare buitenboordmotor, reserve benzine, een peddel, een pikhaak, een meerpen met lange lijn, voor iedereen een reddingsvest, minstens 4 landvasten met lus van zes meter, een extra lijn van 20 meter voor noodgevallen, een verrekijker, een kompas, een zaklamp, een radio en hopelijk een marifoon.

Prop kwetsbare uitrusting in een waterdichte tas en koop voor uw telefoon een waterdicht hoesje! Een marifoon is een mengeling van comfort en veiligheid. De situatie op het Margrietkanaal was heel anders geweest als de zeilende schipper had kunnen laten weten wat hij wilde of wilde gaan doen. Meestal is een marifoon gewoon handig. Een brug of een sluis aanroepen en overleggen over de situatie. Iedereen blij en het voorkomt veel zenuwen. En gedoe: “Blue Pearl aan bakboord achter de Maria Magdalena!” Hoef je geen bots bootje te maken in de sluis met 42 stootwillen rondom! Weet je ook gelijk dat je achter die kont van Maria Magdalena naar binnen moet tuffen!

Op wat ruimer water kun je die lijst nog aanvullen met een paar fakkels, een fles water, een stormfok, een radarreflector etc. Onze boot lag nog geen dag achter ons huis of mijn vrouw had al een waterdicht verbandtrommeltje gekocht! Slim! Wat wel of wat niet nodig is, hangt ook een beetje af van de zeewaardigheid van de bemanning. Die neemt overigens toe als de taken duidelijk zijn verdeeld. Als bijvoorbeeld 2 bemanningsleden zeilen en er is een derde die als navigator de boel rondom in de gaten houdt, dan heb je een prachtige en veilige verdeling.  "Hé stuur, heb je die vrachtschuit op 11 uur gezien?” Of: “Jullie krijgen zo de groene ton IJM 15 aan stuurboord, daarna volgt de IJM17, die ik nog niet in de peiling heb trouwens. Daarom deze koers graag aanhouden! ”

Kunde of onkunde

Begin klein en maak de sprongen van A naar B stapsgewijs groter. Maak een inschatting van het weer, de conditie van de boot en van de kunde of onkunde van je bemanning. Drukte bij de sluis, dun door de broek? Sla een schut over! Als je net als ik twee kinderen hebt die strak 183 graden kunnen zeilen, dan heb je een goed uitgangspunt. Ook is het fijn als je een bemanningslid hebt, die weet om te gaan met een spinnaker, want dan kun je dat zeil rustig gebruiken. Niet tegen je dochter van zes zeggen ‘Hou jij dit touwtje maar vast, dan gaat mama hier tussen die bende even de spinnakerboom opsnuffelen!’

Op tal van plaatsen kun je klein beginnen. In Midden-Limburg op de Maasplassen, op de Friese meren, Zuid-Holland of zelfs in Zeeland. Of hink-stap-sprong over de Maas of, met al wat meer ervaring, een flink rak op het IJsselmeer en zijn Randmeren.

Iedere tocht begint met een plan. Wanneer vertrekken we en waar gaan we dan naar toe?

Mijn ouwe moeder zei altijd dat je beter kunt rijden dan met de boot op en neer varen. Ik denk dat die conclusie kwam bovendrijven toen wij besloten per skûtsje de Limburgse Maas op te stomen. Te beginnen in Middelaar (Plasmolen) en vandaar stroomopwaarts richting Maastricht (ca 130 km, 5 sluizen, 30 bruggen). In onze agenda's stonden de weekenden van september geblokt. De auto bleef bij het vertrekpunt van dat weekend achter en zondagavond hobbelden we daar met trein of bus weer naar toe om naar huis te gaan. Ik herinner me het als een prachtige tocht met snelle trajecten waarbij we goed opschoten, maar ook stukken die we veel langer maakten dan oorspronkelijk de bedoeling was. Zo hebben we de hele waterrijkdom van Roermond afgestroopt voordat we uiteindelijk in Maastricht tegen de Sint Servaasbrug opbotsten.

Finesses

Toeren is een hele andere tak van sport. Je leert je boot tot in de finesses kennen en ik denk dat toerzeilers vaak prima bootknutselaars zijn die voortdurend zoeken naar verbeteringen die ook echt werken. Zij weten precies hoe ver de mast achterover moet hellen om op te kunnen knijpen voor die ene bocht in de rivier, zij weten ook als geen ander wanneer je op stroom met een knik in de schoot beter op schiet dan met strak aangehaalde zeilen. En zij weten als geen ander hoe je de Sailhorse met zijn vakken en bakken het beste kunt bepakken, zodat je alles onder handbereik hebt als dat nodig is.

Een trailer is handig en als je Nederland écht vanaf het water wilt ontdekken, een noodzakelijk kwaad. Om de weg op te kunnen moet de trailer wel het niveau van de stallingstrailer zijn ontstegen. Zeer behoorlijke verlichting met deugdelijke kabels, geen versleten koppeling en wiellagers en fatsoenlijke steunen voor de boot. Niet alle wegen in NL zijn even strak en glad. De maximumsnelheid is 90 km/u en het is verstandig niet harder te rijden. Een slingerende Sailhorse is geen pretje en meestal loopt zoiets slecht af met de trekkende auto op zijn zijkant in de sloot of tegen de vangrail van de middenberm.

Waarom haast? Straks gaat het nog langzamer, de rompsnelheid van de Sailhorse is iets meer dan 6 knopen en als toerzeiler zul je hard aan je stutten moeten trekken om die te halen. Nee, het gaat om het afgesproken doel en de kunst om daar te komen. Met een geweldig uitzicht. Een soort VR, maar dan zonder bril!